Omgeving

Je zou het niet zeggen, maar Zakopane is pas vier eeuwen oud. Het ligt in het zuiden van Polen, op een hoogte van 800 tot 1000 meter. Aan de ene kant ligt de bergketen Gubalowka en aan de andere kant ligt de Hoge Tatra. Het stadje schurkt gezellig aan tegen de voet van de Giewont, die ook wel ‘De Slapende Ridder’ wordt genoemd. Met een beetje fantasie herkent men een liggende, slapende figuur in de rotsformatie. Een kruis prijkt op zijn voorhoofd. Men gelooft dat deze Ridder zal verrijzen als Polen, en in het bijzonder Zakopane, in gevaar is. Je moet het maar willen geloven. Maar ja, men is echter erg gelovig. De kerkdichtheid is groot en de kerk floreert hier zeer. Ze heeft zelfs een eigen radiozender; radio Maria. Men gaat hier in zulke grote getale ter kerke, dat de kerkbezoekers vaak de dienst buiten moeten volgen. Gelukkig is daar op gerekend, want er hangen overal luidsprekertjes rondom de kerk in Zakopane. Traditioneel restaurant karczma zakopane polen krupowki zakopane wintersport polentravel skilift szymoskowa zakopane skilift polen skireis zakopane groepsreis last minute polentravel sneeuw

Zakopane is klein begonnen. Een oude legende vertelt, dat er op een dag een man, genaamd Gasienica met zijn twee zoons Pawel en Jedrzej, hier een molen bouwden. Een hele prestatie als je er goed over nadenkt. En zo geven ze de aanzet tot het ontstaan van Zakopane. In 1646 wonen er volgens de annalen welgeteld 43 mensen, die van de landbouw en het schapenhoeden leven. Zo’n schaap is een handig dier. Het zorgt voor; wol, melk, kaas en vlees. Vandaag de dag nog steeds. Een ‘owce’ noemen ze zo’n beest hier. Tot in de 19e eeuw blijft het een klein bergdorp. De bewoners zijn eigenzinnig, vrijheidslievend, af en toe wat liederlijk en geneigd tot roverij. Veel liederen gaan heden ten dage dan ook over Janosik, die alles deed wat niet mocht en daarom bewonderd werd door zowel mannen als vrouwen. Een soort vrijheidsstrijder, maar ook een ondeugd met veel succes bij de vrouwen. In het afgelegen berggebied ontwikkelt zich in de loop der jaren een geheel eigen cultuur. Maar dan is het gedaan met de rust.

Vanaf het midden van de 19e eeuw wordt Zakopane bekender. De arts Tytus Chalubinski, uit Krakow, onderkent dat de kristalheldere lucht van Zakopana bijdraagt aan de genezing van tuberculose. Maar niet alleen tbc lijders komen naar Zakopane, ook allerlei kunstenaars, architecten, schrijvers, schilders etc. vestigen zich er. Kortom, de aristocratie van Krakow ontdekt Zakopane. Chalubinski realiseert zich dat er een infrastructuur nodig is om iedereen op te vangen. Hij bevordert derhalve de bouw van hotels en sanatoria. In 1886 wordt het eerste kuuroord gebouwd. Inwoners worden aangemoedigd om kamers te verhuren. Hij richt tevens een vereniging van gidsen op. Zakopane verandert in een wintersportdorp en gaat dienen als uitvalsbasis voor skiërs en wandelaars, die het 21197 hectare grote Tatrzanski Nationaal Park intrekken. Als er in 1899 een spoorverbinding tot stand komt, is het toeristenhek helemaal van de dam. Houtsnijwerk russischemarkt zakopane polen skireis polentravel excursies rondreis groepsreis skivakantie wandelen hiken zakopane hoge tatra kasprowy polentravel

Stanilaw Witkiewicz, een schilder/architect, die van 1890 tot 1908 in Zakopane woont, ontwikkelt de zo kenmerkende bouwstijl van deze Podhale streek. Een huis van tenminste honderd jaar oud heeft twee gebouwen; het boerderijgedeelte en het woonhuis. De entree splitst het woonhuis in tweeën; zwart en wit. In het zwarte gedeelte wordt gewoond, dus gestookt om de boel warm te houden, met als resultaat dat alles beroet (zwart) wordt. Het witte deel is voor de gasten en het houden van allerlei feesten, ceremonieën bruiloften en begrafenissen. Decoraties in het hout getuigen van rijkdom of wellevendheid. Op een balk –de sosreb of pasek- zijn in een cirkel; een ster, de bouwdatum en de familienaam gegraveerd. De stijl moet totaal verschillend zijn van de Oostenrijkse bouwstijl, die in zoveel andere steden gebruikt wordt. Een groot deel van Polen is namelijk al sinds 1795 in Oostenrijks-Hongaars bezit. Zeer tegen de zin van de Gorale. Het verzet tegen de Oostenrijkers wordt dan ook steeds groter. Op 13 oktober 1918 wordt de Republiek Zakopane opgericht met een eigen parlement, met als doel deel uit te gaan maken van De Tweede Poolse Republiek. Op 30 oktober verklaren de Gorale zich onafhankelijk van Oostenrijk-Hongarije. Het einde van de eerste wereldoorlog betekent het begin van een nieuwe Poolse staat. In 1935 krijgt Zakopane stadsrechten en groeit het gestaag verder.

Als kuuroord verdwijnt Zakopane na de oorlog van de kaart bij gebrek aan die broodnodige frisse, kristalheldere lucht. In de naoorlogse jaren wordt er namelijk bruin- en steenkool gestookt. Vandaag de dag is er gelukkig veel verbeterd. Het warme water voor de verwarming komt nu tweeduizend meter diep uit de grond. Gekookt wordt er meestal op gas. De Gorale hechten erg aan hun tradities en gewoonten. Men herkent dit aan de kleding, de muziek, de taal en hun gebruiken, die erg verschillen van de rest van Polen. Soms verstaat een Pool uit Warschau niet wat een Goral zegt. Laat staan dat wij als Hollanders er wat van kunnen maken. Maar bovenal zijn de Gorale een onafhankelijk, eigenwijs volk, dat gelukkig ook heel hartelijk kan zijn. Wij gaan het meemaken.